ماهیچهٔ قلب یا میوکارد (myocardium) لایهٔ میانی دیوارهٔ قلب است . این لایه عضلانی (ماهیچه ای) و قابل انقباض است ، همچنین ضخیم‌ترین لایه دیواره قلب محسوب می‌شود . میوکارد از نظر توان انجام انقباضات مداوم در طول حیات فرد استثناء است و ادامه حیات انسان به آن وابسته‌است. به‌طور کلی بافت قلب از سه لایه تشکیل شده‌است لایه درونی که درون‌شامه endocardium (آندوکارد) نامیده می‌شود، لایه ماهیچه‌ای میانی که ماهیچهٔ قلب myocardium (میوکارد) است و لایه بیرونی که آب‌شامه Pericardium (پریکارد ) نام دارد، در ادامه با نگاهی دقیق تر به تفسیر این لایه‌ها خواهیم پرداخت. ‌قلب توسط یک کیسه محافظت‌کننده دولایه محافظت می‌شود ، این کیسه دولایه دارد : ۱.لایه بیرونی=پریکارد=پیراشامه ۲.لایه درونی=اپی کارد=برون شامه ( نکته : اپی کارد به ماهیچه قلب یا همان میوکارد متصل است ) هر دو لایه پریکارد و اپی کارد از : ۱.بافت پوششی سنگفرشی ساده + ۲.بافت پیوندی رشته‌ای تشکیل شده اند . ( نکته : بین این دو لایه مایع آبکی به نام مایع آبشامه‌ای وجود دارد که نقش آن : ۱.محافظت از قلب و ۲.آسان کردن حرکت روان قلب است ) بین ماهیچه‌های میوکارد ۱.بافت پیوندی رشته‌ای محکم ( با رشته‌های کلاژن فراوان ، گسترده شده در همه جهات به نام اسکلت فیبری) و نیز ۲.رشته‌های عصبی سمپاتیک یافت می‌شود. (نکته : نقش اسکلت فیبری قلب = استحکام دریچه‌های قلب) لایه درونی قلب آندوکارد یا درون شامه نام دارد که از بافت پوششی سنگفرشی ساده تشکیل شده‌است . (نکته : آندوکارد در تشکیل دریچه‌های قلب نقش دارد) لازم به ذکر است که ویژگی‌های ماهیچه قلبی عبارت اند از : (مخطط = دارای نوار تیره و روشن) - (غیر ارادی) - (انقباض سریع) - (منشعب) - (بعد از تولد تقسیم میتوز ندارند) - (بیشتر یاخته‌ها تک هسته‌ای ، برخی از یاخته‌ها دو هسته ای) - (ارتباط بین یاخته‌ها از طریق صفحات بینابینی)

منشأ انقباضات ماهیچهٔ قلب

ریتم طبیعی قلب از گره سینوسی یا گره پیشاهنگ (S.A.N)در دهلیز آغاز شده و پس از انتقال به گره دهلیزی-بطنی (A.V.N) در بطنها منتشر می‌شود. در نتیجه این نحو هدایت تحریک الکتریکی، ابتدا سلول‌های عضلانی دهلیز و با فاصله کمی بطنها منقبض می‌شوند و همچنین ابتدا میوکارد دهلیزها شل شده و سپس بطنها شل می‌شوند. تعداد ضربان قلب در حالت عادی بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه‌است که بر اساس ریتم گره سینوسی تنظیم می‌شود. در مواقع فعالیت با تحریک سیستم سمپاتیک و آزاد شدن نوراپی‌نفرین ضربان قلب تندتر می‌شود.

خونرسانی

سرخ‌رگ‌های کرونری از آئورت بیرون می‌آیند این سرخرگ‌ها باعث خونرسانی به قسمت بیشتر عضله بطن چپ می‌شوند. بطن چپ دارای عضلات بیشتری نسبت به بطن راست می‌باشد زیرا وظیفه آن، تلمبه کردن خون به تمام قسمت‌های بدن است. شریانهای کرونری راست، معمولاً کوچک‌تر بوده و قسمت زیرین قلب و بطن راست را خونرسانی می‌کند. وظیفه بطن راست تلمبه کردن خون به ریه‌ها می‌باشد. شریان‌های کرونری دارای ساختمانی مشابه تمام شریانهای بدن هستند اما فقط در یک چیز با آن‌ها تفاوت دارند که فقط در زمان بین ضربانهای قلب که قلب در حالت استراحت (ریلکس) قرار دارد، خون در این شریانها جریان می‌یابد. وقتی عضله قلب منقبض می‌شود، فشار آن به قدری زیاد می‌شود که اجازه عبور خون به عضله قلب را نمی‌دهد، به همین دلیل قلب دارای شبکه مؤثری از رگ‌های باریک خونی است که تمام نیازهای غذایی و اکسیژن‌رسانی آن را به خوبی برآورده می‌کند. در بیماران سرخرگهای کرونری، سرخرگهای کرونری (سرخرگ‌های تاجی) تنگ و باریک می‌شوند و وعضلات قلب از رسیدن خون و اکسیژن به اندازه کافی محروم می‌گردند. در حالت استراحت، ممکن است مشکلی برای فرد ایجاد نشود، ولی هنگامی‌که قلب ناچار باشد کار بیشتری انجام دهد و برای نمونه شخص بخواهد چند پله را بالا برود، سرخرگ‌های تاجی نمی‌توانند بر پایه نیاز اکسیژن این عضلات، به آن‌ها خون و اکسیژن برسانند و لذا شخص در هنگام بالا رفتن از پله‌ها دچار درد سینه (آنژین) می‌گردد. در چنین مواقعی اگر فرد کمی استراحت کند، درد از بین می‌رود. اگر یک سرخرگ تاجی به دلیل مسدود شدن آن با یک لخته خون، بطور کامل مسدود شود، قسمتی از عضله قلب که دیگر خون به آن نمی‌رسد، خواهد مرد (سکته قلبی).

بیماری ها

میوکارد در بیماری‌های مختلفی مانند کاردیومیوپاتی، کاردیومگالی (بزرگ شدن ماهیچه قلب)، میوکاردیت (التهاب ماهیچه قلب) و بیماری‌های ایسکمیک قلبی (کمبود اکسیژن‌رسانی به قلب) تحت تأثیر قرار می‌گیرد.